Hoe vindt voortplanting in aquaristiek plaats?
- Eierleggende of levendbarende vissen?
- De keuze van de ouders
- Het verloop van de paaitijd
- De voorbereiding op de voortplanting
- Welke uitrusting?
- Het kweken van jonge visjes
De voortplantingsmethoden van vissen zijn enorm divers. Daarom is het van belang dat u goed bekend bent met de soort die u wilt kweken, wat betekent dat u zich goed moet inlezen van tevoren. Daarnaast moet u, voordat u begint, verzekeren dat u voldoende ruimte heeft om tientallen toekomstige vissen te huisvesten.
De meest voorkomende aquariumvissen kunnen eierleggend of levendbarend zijn.
Eierleggende of levendbarend?
Levendbarend wil zeggen dat de eieren zich ontwikkelen in de buik van de moeder. De vissen brengen dan direct jonge visjes ter wereld die kunnen zwemmen en eten. Levendbarende vissen zijn over het algemeen zeer vruchtbaar (meerdere tientallen jongen per worp). De vrouwtjes kunnen meerdere keren jongen ter wereld brengen nadat ze gescheiden zijn van het mannetje, omdat ze het sperma een tijdje kunnen bewaren. Hun voortplanting is gemakkelijk en toegankelijk voor beginners. Onder de meest voorkomende vissen vinden we de plaatjes (Xiphophorus), de guppy's en molly's (Poecilia) en de zwaarddragers (Xiphophorus).
Eierleggers daarentegen leggen eieren, die vervolgens bevrucht en uitgebroed worden in het aquarium. De rijping van de eieren duurt variërend van een tiental dagen tot enkele weken, afhankelijk van de soort. Tijdens deze periode put het ei uit zijn reserves en is voeding niet nodig. Eenmaal rijp, komt er een jong visje uit het ei. Dat is het geval bij de kempvissen (Betta), de killivissen (Aphyosemion) en de zebradanio's (Brachydanio rerio). De voortplanting van eierleggende vissen is lastiger dan bij levendbarende. Hun eisen aan de waterkwaliteit zijn ook strenger, omdat de eieren zeer gevoelig zijn voor vervuiling.
De keuze van de ouders
In alle gevallen moet u natuurlijk minimaal één mannetje en één vrouwtje hebben. Bij sommige soorten is het seksuele dimorfisme duidelijk en zal u geen moeite hebben om de geslachten te onderscheiden. Bij andere is dat geen gemakkelijke taak. De oplossing, als de grootte van uw aquarium het toelaat, is dan om een groep van 5 of 6 vissen te nemen. Zo heeft u een grote kans om vissen van beide geslachten in de groep te hebben. Bovendien moet u weten dat sommige mannetjes niet kunnen volstaan met één vrouwtje: als de twee partners niet compatibel zijn, zal de voortplanting niet plaatsvinden. Het ideaal is vaak om 3 of 4 vrouwtjes op 1 mannetje te hebben.
De voorbereiding op de voortplanting
Vissen, zoals de meeste dieren, zullen zich alleen voortplanten als hun leefomstandigheden optimaal zijn. Zij moeten dus in goede gezondheid zijn. Voeding is een belangrijk element voor de voortplanting van de vis: de ouders hebben een voorafgaande fase van ongeveer 15 dagen nodig, waarin het gebruik van voedsel van uitstekende kwaliteit, levend of bevroren, wordt aanbevolen. Bij sommige soorten (Danio's...) kan het goed zijn om de mannetjes van de vrouwtjes te scheiden gedurende deze fase, en ze alleen voor de paaitijd samen te brengen. Deze scheiding kan worden uitgevoerd door bijvoorbeeld een scheiding in de bak te plaatsen.
Het water moet ook van uitstekende kwaliteit zijn wat betreft de biochemische parameters (ammoniak, nitrieten, pH) en op een temperatuur die geschikt is voor de betreffende soort. Levendbarende vissen, zeer vruchtbaar, tolereren echter wat meer flexibiliteit: er worden regelmatig spontane voortplantingen waargenomen in het aquarium, zonder enige menselijke tussenkomst. Bovendien kunnen sommige vissen een trigger nodig hebben om zich voort te planten, zoals een daling van de waterhardheid of een lichte stijging van de temperatuur.
Het verloop van de paaitijd
Tijdens de voortplantingsfase, de "paaitijd" genoemd, volgt het mannetje het vrouwtje om haar te bevruchten. Een vol vrouwtje is te herkennen aan haar overronde buik. Vervolgens zal zij jonge visjes (levendbarend) of eieren (eierleggend) ter wereld brengen.
Het bijzondere geval van de kempvis:
De voortplanting van de kempvis kan plaatsvinden in een aquarium van ongeveer twintig liter. Het vrouwtje wordt dan aan het mannetje gepresenteerd, maar zonder dat er contact mogelijk is (bijvoorbeeld door haar in een doorzichtige fles met gaatjes te plaatsen, of in een klein netkooitje). Als zijn levensomstandigheden optimaal zijn en hij zich goed voelt, zal het mannetje een bubbelnest maken aan het wateroppervlak. Dit is het moment om het vrouwtje vrij te laten. Aangezien de paaitijd vrij hevig is, zijn schuilplaatsen nodig zodat elke vis zich kan beschermen tegen zijn partner. Het vrouwtje stoot de eieren uit, die het mannetje vervolgens vanaf de bodem ophaalt om ze in het bubbelnest te plaatsen. Let op, om te voorkomen dat deze heen en weer beweging hem teveel uitput, mag de waterhoogte niet meer dan 15 cm zijn. Daarna moet het vrouwtje uit het aquarium worden verwijderd. Het ideale is om een kweekbak op te zetten om de eieren en jonge visjes te beschermen tegen kannibalisme en aanvallen van volwassen vissen in de gemeenschappelijke bak. De paaitijd en de eiafzetting vinden dan plaats in de kweekbak, waarna de ouders worden verwijderd. De eiafzetting van eierleggende vissen kan op verschillende manieren plaatsvinden: het kan plaatsvinden in open water (de eieren worden vrij in het water gelaten en bezinken op de bodem van de bak) of op een substraat. -Voor eierleggende vissen die vrij in het water afzetten (Danio's), kunt u een rooster op de bodem van de kweekbak plaatsen om een dubbele bodem te creëren: de eieren zullen dan onder het rooster vallen en worden beschermd tegen de ouders. Een bak met donkere bodem stelt u in staat de aanwezigheid van de eieren te controleren voordat u de ouders verwijdert. -Voor vissen die eieren op een substraat afzetten (Killivissen), moet u zorgen voor een afzetplaats in de kweekbak (turf, planten, of een "mop" gemaakt met donkergekleurde wollen draden die aan een kurk bevestigd zijn). U kunt de vissen ook op het substraat in de gemeenschappelijke bak laten afzetten en vervolgens de eieren verzamelen en ze apart uitbroeden. Sommige kweekbakken zijn ontworpen als uitbreidingen van de gemeenschappelijke bak en gebruiken hetzelfde water. Bij eierleggende vissen, onthoudt dat de eieren zeer gevoelig zijn voor verontreiniging: de kwaliteit van het water moet perfect zijn. Als de twee bakken gescheiden zijn, zal de temperatuur idealiter iets hoger zijn in de kweekbak dan in de onderhoudsbak, en kan de pH iets zuurder zijn. De kweekbak moet ook voorzien zijn van een filter met minimale doorstroming om te voorkomen dat het de eieren en jonge visjes opzuigt. Het gebruik van een sponsfilter wordt aanbevolen. Als u niet over zo'n bak beschikt, kunnen enkele jonge visjes eventueel overleven in de bak van hun ouders. Het is dan van cruciaal belang dat u ze voorziet van schuilplaatsen die geschikt zijn voor hun kleine formaat (stapeltjes stenen, mos, planten). Een ander alternatief is het gebruik van een drijvend afzetbakje of een netkooitje. Geïnstalleerd in de gemeenschappelijke bak, beschermen deze voorzieningen de jongen tegen soortgenoten, zonder dat er een tweede bak moet worden ingericht. Dit maximaliseert het aantal levende jongen, wat alleen een goede zaak is als u later voor hen kunt zorgen. Het volle vrouwtje wordt er voor de afzetting in geplaatst. Het is beter dat het drijvende afzetbakje zo ruim mogelijk is, om stress door opsluiting bij het vrouwtje te vermijden. Plaats ook niet meerdere vrouwtjes tegelijkertijd in dezelfde bak. De plastic afzetbakjes hebben zijgleuven om de watercirculatie mogelijk te maken. Let echter op dat ze niet te breed zijn, anders kunnen de jongen uit het bakje komen... U moet de jongen voeden met voer dat geschikt is voor hun leeftijd. Sommige commercieel verkrijgbare kits bieden voedsel met een korrelgrootte die geschikt is voor de jongen voor de eerste drie weken. Fijn gemalen vlokken, artemia nauplii of infusoria zijn geschikt. De jongen moeten minimaal twee tot drie keer per dag gevoerd worden in de eerste week, in kleine hoeveelheden. De grootste moeilijkheid is dat ze heel schoon water nodig hebben, maar veel voedsel verspillen. Waterverversingen moeten daarom frequent zijn. U kunt ook het overtollige voer van de bodem afsiphoneren, maar wees voorzichtig dat u de jongen niet opzuigt... Zodra de jongen groot genoeg zijn (2 tot 3 cm), kunnen ze terug naar de gemeenschappelijke aquarium. De voortplanting van vissen vereist dus wat uitrusting, maar vooral veel geduld en doorzettingsvermogen. Als u geen nakomelingen kunt krijgen, controleer dan de omgevingsparameters en het voedsel opnieuw. Als het nog steeds niet werkt, probeer het dan met een ander paar. Zorg er ten slotte voor dat u voor de toekomst van de jongen kunt zorgen, die niet altijd gemakkelijk te verkopen of te ruilen zijn.Welke uitrusting?
De opvoeding van jonge visjes
