Welke ziekten worden overgedragen door teken?
De verschillende soorten teken
.jpg "de teken op zoomalia.com")
In Europese landen vallen vaak twee tekensoorten honden aan. Dit zijn Dermacentor reticulatus die we aantreffen in heel Frankrijk, vooral in de lente en herfst, en Rhipicephalus sanguineus, voornamelijk actief in de lente in het zuiden en de mediterrane regio's. Deze twee tekensoorten worden niet waargenomen bij mensen. Daarbij komt nog een derde teek, Ixodes Ricinus, die zowel bij mensen als honden voorkomt, vooral in bossen en wouden rijk aan herten.
Teken hechten zich vast op de huid van de hond met hun snuit die als een harpoen werkt. Vervolgens scheiden ze speeksel af dat de cellen en kleine bloedvaten “verteert” om een bloedpap te vormen dat ze opzuigen om te voeden. De hechtingsplaatsen worden niet willekeurig gekozen: teken geven de voorkeur aan gebieden met dunne huid zoals het perineum, de omgeving van de anus, de binnenkant van de dijen, de basis van de poten of de oren.
Door zich op de hond te hechten veroorzaken teken dus een kleine wond op de huid. Deze kleine wond kan geïnfecteerd raken of een beetje jeuken. Vervolgens, als de teek abrupt wordt verwijderd, kan een deel van de snuit in de huid achterblijven, wat soms leidt tot een klein vast, pijnloos en goedaardig knobbeltje. Bovendien kunnen sommige gevoelige honden een allergische reactie ontwikkelen bij contact met het speeksel van teken.
Naast deze kleine ongemakken kunnen teken ernstigere ziekten overdragen, die potentieel dodelijk zijn.
Door teken overgedragen ziektes
1) Babesiose (of piroplasmose)
Babesiose, ook bekend als piroplasmose, wordt veroorzaakt door de vermenigvuldiging in de rode bloedcellen van de parasieten Babesia canis en in mindere mate, Babesia vogeli. Deze parasiet wordt overgedragen door de teken R. sanguineus en D. reticulatus tijdens hun bloedmaaltijd. Babesiose is dus niet besmettelijk van de ene hond naar de andere. Jonge honden zijn het meest vatbaar.
Deze ziekte komt vooral voor in het zuidwesten, meestal in de lente en herfst, de belangrijkste activiteitenperiodes van teken.
Door zich te vermenigvuldigen in de rode bloedcellen, laten de babesia's ze barsten. Bij de hond manifesteert zich dit als anemie (bleke slijmvliezen) of geelzucht (gele slijmvliezen). Dit kan gepaard gaan met lever- en/of nierfalen. Deze symptomen verschijnen na ongeveer een week incubatie en varieren in ernst. Tijdens acute babesiose episodes kunnen honden erg lusteloos zijn met hoge koorts en donkere, bruinachtige urine. Er zijn ook chronische vormen waarbij terugvallen en verbeteringen elkaar opvolgen.
Hoewel spontane genezing mogelijk is, is de prognose veel beter bij vroege behandeling. Deze behandeling maakt gebruik van moleculen die specifiek inwerken op de babesias, evenals een symptomatische behandeling als de dierenarts dit nodig acht (infuus, transfusie). De verbetering moet significant en snel zijn.
Ter preventie is er een vaccin dat gedeeltelijke bescherming biedt. Het helpt de ernst van de symptomen bij infectie te verminderen. Dit vaccin wordt niet systematisch uitgevoerd. Het nut ervan is afhankelijk van uw hond, het niveau van blootstelling aan teken, en moet worden besproken met uw dierenarts.
2) Ehrlichiose (of Rickettsiose)
Ehrlichiose is nog een parasitaire ziekte die wordt overgedragen door R.sanguineus. In Frankrijk komt het vooral voor in de mediterrane regio. De oorzaak is een parasiet genaamd Ehrlichia canis, die zich ontwikkelt in de bloedcellen. Ook hier kan de ziekte acuut of chronisch voorkomen.
Na ongeveer tien dagen incubatie manifesteert de acute fase zich met zeer algemene symptomen zoals koorts en significante lethargie. Bij chronische ziekte worden vooral symptomen waargenomen die gerelateerd zijn aan bloedveranderingen zoals anemie of bloedneuzen. Zonder behandeling kunnen de symptomen spontaan verdwijnen, maar de hond blijft drager van de parasiet en recidieven zijn vaak. Deze ziekte is dodelijk in één op de drie gevallen.
3) Lymeziekte (of ziekte van Lyme)
De ziekte van Lyme, beter bekend als "ziekte van Lyme", treft honden net als mensen. Het wordt veroorzaakt door Borrelia Burgdorferi, een bacterie die wordt overgedragen door de teek Ixodes Ricinus. Vaak vertoont de geïnfecteerde hond geen symptomen. Wanneer de ziekte zich manifesteert, zien we net als bij de mens artritis: de hond hinkt intermitterend. De incubatieperiode is lang; tekenen verschijnen pas 2 tot 5 maanden na de tekenbeet. De pijn kan ernstig zijn, mogelijk vergezeld van koorts of ernstige hart- of nieraandoeningen of zelfs neurologische problemen. De behandeling is gebaseerd op de toediening van antibiotica. Het is langdurig en moeilijk, en het lijkt erop dat volledige uitroeiing van de parasiet bijna onmogelijk is.
Net als bij babesiose is er een vaccin beschikbaar. Het is vooral bedoeld voor zeer blootgestelde honden, zoals jachthonden bijvoorbeeld, vanaf de leeftijd van 3 maanden. Voor anderen is het nut discutabel, gezien deze ziekte vrij zeldzaam blijft. Bescherming is nooit volledig en het vaccin is geen vervanging voor het nemen van preventieve maatregelen tegen teken.
4) Hepatozoonose
In tegenstelling tot de voorgaande wordt deze ziekte overgedragen door inname van besmette teken, bijvoorbeeld als de hond zich ergert aan de teek en eraan knabbelt. De parasiet, Hepatozoon canis ontwikkelt zich in de witte bloedcellen, voornamelijk in de zomer, bij honden die veel tijd buitenshuis doorbrengen. De ernst van hepatozoonose ligt in het feit dat het immunosuppressie veroorzaakt en dus het verschijnen van andere ziekten bevordert. In veel gevallen worden er geen symptomen waargenomen. Als de ziekte zich uit, vertoont de hond koorts, lethargie en diffuse pijn die zich uit in bewegingsmoeilijkheden en hinken.
De prognose is somber, want momenteel bestaat er geen echt effectieve behandeling.
De strijd tegen teken
Zelfs als voor sommige ziekten behandelingen of vaccinaties beschikbaar zijn, moet de strijd tegen de teken zelf de eerste beschermingsmaatregel van uw hond blijven.
Inspecteer na elke wandeling, vooral tijdens de meest risicovolle periodes, uw hond zorgvuldig en let vooral op gebieden waar de huid dun is (oren, binnenkant van de dijen). Als u een teek opmerkt, verwijder deze dan snel, voordat uw hond de kans heeft om het zelf te verwijderen. Het gebruik van een pincet moet worden vermeden omdat het risico om een stuk van de snuit in de hondenhuid achter te laten belangrijk is. Ether, dat vroeger vaak werd gebruikt om teken te "verdoven" voordat ze werden verwijderd, wordt niet meer vrij verkocht in Franse apotheken vanwege de aanzienlijke toxiciteit. Het is het beste om "tekenhaakjes" te verkrijgen, die u gemakkelijk in alle apotheken kunt vinden. Ze zijn goedkoop en herbruikbaar en worden vaak verkocht per twee, in verschillende maten afhankelijk van de maat van de te verwijderen teek. Pak de teek dan voorzichtig met het haakje en draai een kwartslag om het zonder enige moeite te verwijderen.
Omdat voorkomen altijd beter is dan genezen, is het beter om uw hond preventief te behandelen met antiparasitaire middelen. Vraag advies aan uw dierenarts. Er bestaan verschillende vormen (pipetten, sprays, halsbanden...), die verschillende beschermingsduren bieden. Let op, we vergeten vaak dat niet alle antiparasitaire halsbanden waterbestendig zijn...
Pauline Denoeux
*Moraillon R. et al, Dictionnaire pratique de thérapeutique chien, chat et nac, 7ème editie, Elsevier masson 2010, 909 p.
