Wat is schijnzwangerschap bij een konijn?

De konijnen worden steeds vaker aangetroffen in huishoudens, maar sommige gedragingen die hun prooistatus in het wild verklaren, blijven bestaan. Een daarvan, schijnzwangerschap of pseudodracht, is een vrij veel voorkomende stoornis bij een konijn, gerelateerd aan de voortplanting van deze soort.



Inhoudsopgave:

• De voortplantingscyclus bij konijnen
• Hoe manifesteert een schijnzwangerschap zich?
• Hoe stop je dit gedrag?

De voortplantingscyclus bij konijnen

In tegenstelling tot andere zoogdieren, hebben konijnen geen duidelijk gedefinieerde periode van bronst. Men kan stellen dat ze bijna continu in bronst zijn, wat betekent dat ze bijna het hele jaar door ontvankelijk zijn voor het mannetje en de paring. Net als bij katten is de ovulatie provocerend: tijdens de paring wordt de eicel vrijgegeven.

De draagtijd van een konijn duurt ongeveer 1 maand met variaties afhankelijk van het ras van 29 tot 35 dagen. Gedurende de eerste twintig dagen van de dracht is er geen grote verandering in het gedrag van het konijn en ze accepteert zelfs nog paringen met het mannetje. Dit heeft echter geen gevolgen voor de huidige dracht en kan geen extra foetussen veroorzaken.

De geboorte vindt meestal 's ochtends plaats en verloopt snel: in minder dan 30 minuten zijn de jonge konijntjes meestal allemaal geboren. Soms wordt het nest niet allemaal tegelijk geboren en is er een interval van enkele uren tussen de geboortes van de jonge konijntjes.
De grootte van het nest hangt af van het ras, de leeftijd van de moeder en het seizoen. Zo hebben kleine rassen meestal 4 tot 5 kleintjes terwijl dit aantal bij grote rassen tot 8 tot 12 jongen kan oplopen.

Het konijn is een zogenaamde nestblijver: de jongen worden zonder haar en blind geboren en blijven dus in het door hun moeder gemaakte nest. Het zogen vindt 1 tot 2 keer per dag plaats en is vrij snel.

 

Hoe manifesteert een schijnzwangerschap zich?

Schijnzwangerschap is een hormonale stoornis die ook bekend staat als pseudodracht. Dit fenomeen is ook bekend bij andere soorten, zoals de hond. Dit probleem doet zich voor wanneer het vrouwtjeskonijn heeft geovuleerd, maar deze eicel niet is bevrucht door een spermacel. Het lijkt erop dat dit vooral jonge konijnen treft die slechts één echte dracht hebben gehad.

In dit geval ontwikkelt het lichaam van het konijn, en vooral haar baarmoeder zich op dezelfde manier als wanneer er een echte dracht zou zijn. Er wordt een zwangerschapshormoon, progesteron, geproduceerd, wat onder andere alle tekenen van dracht bij het konijn veroorzaakt.

Op gedragsniveau handelt het konijn alsof het daadwerkelijk jongen draagt: het bouwt zijn nest door zichzelf de haren van de buik uit te trekken, hooi of stro te verzamelen, enz. Vaak lijkt ze zenuwachtiger of zelfs agressief. Dit gedrag varieert echter tussen individuen met sommige konijnen bouwen zorgvuldig een nest en maken het opnieuw als het wordt vernietigd, terwijl anderen alleen hooi of objecten zullen dragen. Anderen kunnen een gehechtheidsfenomeen vertonen aan een speeltje of een bepaald object, zoals dat bij honden met schijnzwangerschap het geval is.

De melkklieren kunnen ook opzwellen en zelfs melk produceren: in dit geval spreken we van lactatie van pseudodracht.

Deze schijnzwangerschap treedt vaak op ongeveer tien dagen na een stimulus die het konijn associeert met een paring. Verschillende oorzaken zijn geïdentificeerd: dit kan te wijten zijn aan een mislukte paring omdat het mannetje onvruchtbaar is (bijvoorbeeld een gecastreerd mannetje dat nog steeds seksueel gedrag vertoont), omdat zijn sperma van slechte kwaliteit is, enz. Het kan ook voorkomen na kunstmatige inseminatie, wat gebruikelijk is bij de fok van konijnen. Ten slotte kunnen paringsgedragingen tussen vrouwtjes bijdragen aan het optreden van de schijnzwangerschap. Er zijn echter ook gevallen van alleenstaande konijnen die ook een schijnzwangerschap ontwikkelen.

Hoe een schijnzwangerschap (pseudodracht) te onderscheiden van een echte dracht?
In het geval van een echte dracht verschijnt het moederlijke gedrag met nestbouw tussen de 25 en 30 dagen na paring terwijl het ongeveer 10 dagen na de stimulus die paring nabootst verschijnt in geval van een schijnzwangerschap. Het is daarom gemakkelijk om het verschil te zien wanneer de datum van paring bekend is en er nadien geen ander contact met een mannetje is geweest.

 

Hoe stop je dit gedrag?

De moederlijke signalen die optreden in het geval van een schijnzwangerschap verdwijnen meestal spontaan en vrij snel. Sommige zijn ongevaarlijk (opgewondenheid,...) maar anderen kunnen problemen veroorzaken voor de gezondheid van het konijn. Het is gebruikelijk dat het konijn veel hooi en haren in haar mond verzamelt met het oog op de bouw van het nest. Er is dus een groter risico dat deze haren worden ingeslikt en dus spijsverteringsproblemen veroorzaken die ernstig kunnen zijn.

Het is mogelijk om het einde van de schijnzwangerschap te versnellen met enkele regels:
- Regelmatig de haarballen verwijderen die het konijn kan vormen
- Verwijder ook alle materialen die het konijn zou kunnen gebruiken om een nest te bouwen (met uitzondering van het hooi dat nodig is voor de voeding)
- Het nest van het konijn vernietigen zodra het is gevormd, en elke keer als ze er een nieuw maakt.
- Raak de buik en vooral de melkklieren van het konijn niet aan, omdat dit een stimulus kan veroorzaken die de melkafscheiding activeert en het fenomeen verlengt.
- Bepaalde natuurlijke planten zoals peterselie kunnen helpen om de melkproductie te stoppen en kunnen dus in de voeding worden aangeboden.

In sommige gevallen zijn deze maatregelen niet voldoende en is een medische behandeling bij uw dierenarts noodzakelijk. De behandeling is gebaseerd op moleculen die de hormoonafscheiding (progesteron) verminderen en/of moleculen die de melkproductie verhinderen.

In het geval van terugkerende fenomenen bij dezelfde konijn, wordt het aangeraden om het dier te steriliseren, te meer omdat schijnzwangerschap verdacht wordt van het bevorderen van het ontstaan van bepaalde baarmoedergezwellen en borstklier cysten.




Gerelateerde artikelen: 
Moet je je konijn laten vaccineren?
Hoe houd je een konijn gezond?
Stress bij konijnen en cavia's
Ademhalingsziektes bij knaagdieren en het konijn
Wat wil mijn konijn mij vertellen?
Mijn konijn is bang: wat te doen?
Moet je je konijn laten steriliseren?
​​​​​​​Waarom niest mijn konijn?