Pasteurellose van het konijn: Oorzaken, Symptomen en Behandeling

De pasteurellose van het konijn is een zeer besmettelijke ziekte veroorzaakt door de bacterie Pasteurella multocida. Deze veelvoorkomende aandoening bij het konijn, kan zich op verschillende manieren manifesteren en in sommige gevallen zelfs leiden tot de dood. Niet alle geïnfecteerde knaagdieren zijn even vatbaar voor deze ziekte. Terwijl sommige slechts milde symptomen ondervinden, vertonen anderen ernstigere tekenen. Waarom zijn er zulke verschillen? Wel, dit hangt af van de pathogeniciteit van de verantwoordelijke bacterie, de immuunreactie van het dier en zijn voedingswijze. Dat is nog niet alles! Stress speelt ook een belangrijke rol. Heb je een konijn als huisdier? Hier is alles wat je moet weten over pasteurellose.

De pasteurellose van het konijn is een ziekte veroorzaakt door de bacterie Pasteurella multocida. Er bestaan verschillende stammen van deze ziekteverwekker en de ernst van de symptomen wordt vooral bepaald door de virulentie van deze stammen. Sommige bacteriële stammen zijn bijvoorbeeld bijzonder agressief: ze produceren toxinen die de slijmvliezen van de luchtwegen aantasten. Anderen veroorzaken diverse ontstekingen of meer gelokaliseerde abcessen.

Over het algemeen komt pasteurellose van het konijn veel voor bij knaagdieren die in gemeenschap leven, zoals fokdieren of dieren in een dierenwinkel. Sommige zijn al vanaf hun geboorte drager van de bacterie en anderen worden op volwassen leeftijd geïnfecteerd, maar er zijn ook veel gezonde dragers. Bij deze asymptomatische dragers kunnen alleen laboratoriumtests de betrokken stam identificeren.

Hoewel voor veel geïnfecteerde knaagdieren pasteurellose asymptomatisch is, vertonen de meeste konijnen tekenen van rhinitis na 1 tot 2 weken incubatie.

De eerste symptomen van de ziekte lijken op die van een rhinitis of sinusitis. Het dier heeft last van vaak niezen en slijmerige, doorzichtige neusafscheiding, vergezeld van hoest.

Al snel wordt de afscheiding dikker en wordt deze witachtig, daarna geel en kleverig. De vacht van de voorpoten verandert dan van kleur, want het konijn wrijft zijn snuit ertegen om zijn verstopte neus te verlichten.

Wanneer de ziekte zich ontwikkelt, wordt de ademhaling van het dier moeilijker: het wordt lawaaierig en het ritme versnelt. Dan verschijnt er een meer of minder witachtige oogafscheiding en het dier verliest haar onder de ogen.

Samengevat kan de bacteriële infectie de vorm aannemen van een acute luchtwegaandoening, otitis, verkoudheid, bacteriëmie, huidziekten of longcomplicaties.

Otitis is meestal een aandoening die optreedt na een slecht behandelde luchtweginfectie. De bacterie die deze infectie veroorzaakt, migreert dan naar het middenoor via de buis van Eustachius en veroorzaakt ontsteking aan de basis van de oorschelp. Dit soort aandoening kan elk oor afzonderlijk treffen, of soms beide.

De symptomen van otitis zijn voornamelijk gelokaliseerd op de plaats van de infectie: het dier houdt het oor laag, het krabt zich heftig, schudt zijn hoofd en vertoont afscheiding. Andere bijbehorende tekenen zijn minder specifiek, zoals evenwichtsstoornissen, abnormale oogbewegingen, torticollis of sinusitis.

In het algemeen volstaan antibiotica om de ziekte te stoppen, maar soms behoudt het konijn een atypische hoofdhouding voor de rest van zijn leven.

Net als bij katten kan het konijn lijden aan verkoudheid, een respiratoir syndroom van bacteriële oorsprong waarbij verschillende infectieuze agenten betrokken zijn.

In het geval van pasteurellose bij het konijn, kunnen twee bacteriën geassocieerd worden met Pasteurella multocida: Bordetella bronchiseptica en Mycoplasma. Het klinische beeld lijkt dan op dat van een respiratoire pasteurellose.

De door pasteurellose getroffen knaagdier vertoont vaak huidproblemen zoals cellulitis of subcutane abcessen. Bij aanraking zijn deze abcessen stevig en duidelijk begrensd en ervaart het dier geen pijn tijdens manipulatie.

Over het algemeen verwijdert de dierenarts de abcessen chirurgisch voordat hij het dier een antibioticakuur geeft. In sommige gevallen hechten de abcessen zich aan inwendige organen, wat de behandeling bemoeilijkt en de sterfte aanzienlijk verhoogt.

In de ernstigste gevallen besmetten agressieve bacteriën het bloed: dit is bacteriëmie. Het dier is plotseling lusteloos en eet niet meer, het vertoont hoge koorts. Gezien de snelle ontwikkeling van de symptomen, is het vaak te laat om een antibiotica therapie voor te schrijven en sterft het dier snel.

Wanneer de bacteriestam minder agressief is, ontwikkelt het konijn bepaalde afstandelijke symptomen. Het kan gaan om bijvoorbeeld een longontsteking, pleuritis of pericarditis.

Deze ziekten ontwikkelen zich langzaam en worden pas weken na de eerste bacteriologische infectie opgemerkt. Helaas compromitteert deze vertraging in diagnose de genezingskansen en is de mortaliteit erg hoog.

Een dier dat ademhalingsmoeilijkheden vertoont, anorexia heeft of een afname van vitaliteit, moet zo snel mogelijk naar de dierenarts worden gebracht.

Tijdens het consult onderzoekt de professional het knaagdier zorgvuldig. Hij beluistert de longen en neemt monsters van nasale secreties. Vervolgens stuurt hij deze monsters naar een onafhankelijk laboratorium om de aanwezigheid van de bacterie Pasteurella multocida te verifiëren. 

In afwachting van de resultaten van de analyses, dient de arts een breedspectrumantibioticum toe om te proberen de ziekte in te dammen. In de ernstigste gevallen stelt de dierenarts voor om het dier in het ziekenhuis op te nemen om intensieve zorg te bieden. Hij plaatst het knaagdier dan onder zuurstof en aan het infuus.

Als pasteurellose bij het konijn wordt bevestigd, voert het laboratorium een antibiogram uit: het selecteert het meest effectieve antibioticum en bepaalt de optimale duur van de behandeling.

Helaas is er geen vaccin tegen pasteurellose bij het konijn. De behandeling is voornamelijk gebaseerd op de voorschriften van geschikte antibiotica en het rehydrateren van het dier. Deze medicijnen worden soms enkele weken of zelfs maanden toegediend in de meest ernstige gevallen.

Als het knaagdier oogsymptomen vertoont, schrijft de dierenarts ook oogdruppels voor om verlichting te bieden. Eenmaal thuis, moet de snuit en neus van het dier meerdere keren per dag worden schoongemaakt om het herstel te bevorderen. Als het konijn verstopte neusgaten heeft, kan een luchtbevochtiger in de kamer geïnstalleerd worden om de afscheiding te verdunnen. Dat is niet alles! De kooi moet zorgvuldig worden schoongemaakt en het strooisel regelmatig worden vervangen om elk risico op ongemak of secundaire infecties te beperken. Overigens zal men tijdelijke de houtspaanders vervangen door een zachter papieren strooisel.

In het algemeen elimineert de behandeling de bacterie, maar soms ontwikkelt het konijn een chronische vorm. Het vertoont dan veelvuldig niezen en loopt het risico opnieuw ziek te worden als het immuunsysteem verzwakt is.

Zoals u ziet, is pasteurellose bij het konijn een ernstige en zeer besmettelijke ziekte. Het manifesteert zich op verschillende manieren en kan onopgemerkt blijven. Gelukkig zijn er geschikte antibiotische behandelingen, maar de effectiviteit van deze medicijnen hangt af van de ernst van de infectie. Tot op heden blijft de beste strategie om deze pathologie te voorkomen preventie.

Gerelateerde artikelen:
Verkoudheid bij het konijn: oorzaken, symptomen en behandeling
Adenocarcinoom: het verminderen van baarmoederkanker bij de voedster
Kanker bij NAC: Prognose en Behandeling