Hoe verloopt een keizersnede bij een teef?
Voor informatie over het normale verloop van het beheer en de bevalling bij een teef, kunt u verwijzen naar het reeds gepubliceerde artikel over dit onderwerp: "Hoe vindt voortplanting bij een teef plaats". In de meeste gevallen vindt de bevalling natuurlijk plaats, zonder menselijke tussenkomst. Echter, sommige omstandigheden leiden tot de beslissing om chirurgisch in te grijpen, zowel in het belang van de moeder als van de pups.
Wanneer besluiten we een keizersnede te doen?
-De geplande keizersnede:
Bij sommige rassen is een keizersnede standaard voorzien. Dit is met name het geval bij brachycefale hondenrassen, die zijn gefokt voor hun grote hoofden en kleine lichamen (zoals de Engelse of Franse bulldog). De pups hebben dan een schedel die te groot is om door het bekken van de moeder te passen, wat een keizersnede onvermijdelijk maakt. Dit is wat men noemt "foeto-maternale disporportie". Andere rassen zijn ook vatbaar voor moeilijke bevallingen, zoals de chihuahua of de Yorkshire terrier.
Maar niet alleen de kleine brachycefalen zijn te groot om op natuurlijke wijze geboren te worden: dat geldt ook voor enkele foetussen. Wanneer een teef slechts één puppy verwacht, heeft deze de neiging om meer te groeien dan wanneer hij zou zijn omgeven door broers en zussen, en een keizersnede is vaak noodzakelijk.
Ook bij zeer grote worpen kan een geplande keizersnede nodig zijn, omdat de bevalling dan heel lang kan duren en de moeder uitput.
Ten slotte predisponeren de individuele kenmerken van sommige teven deze voor bevallingsmoeilijkheden, bijvoorbeeld omdat hun bekken smal is. Bij teven die al eerder via keizersnede bevallen zijn (en soms herhaaldelijk zoals bij fokteven), kan een keizersnede vooraf worden gepland.
Het optimale moment voor de keizersnede wordt bepaald vanaf de dag van de ovulatie en uit metingen van het progesteron in het bloed. De operatie vindt plaats voordat de weeën beginnen. Een geplande keizersnede zou de latere vruchtbaarheid niet beïnvloeden.*
-De noodkeizersnede
In andere gevallen beslist de dierenarts om met spoed een keizersnede uit te voeren omdat de bevalling niet verloopt zoals verwacht (dit noemt men een "dystocie"). Bepaalde tekenen moeten u aansporen om zo snel mogelijk uw dierenarts te raadplegen, zoals de aanwezigheid van etterige of bloederige vaginale afscheiding, een abnormaal lange dracht (meer dan 72 dagen), vruchteloze pogingen tot expulsie door de teef gedurende meer dan 30 minuten, of wanneer er meer dan 4 uur verstrijkt tussen de geboorte van twee foetussen. De dierenarts kan aanvullende onderzoeken uitvoeren om de oorzaak van de dystocie te achterhalen (röntgenfoto's, echografie...). De problemen kunnen gerelateerd zijn aan zowel de moeder als aan de pups. In sommige gevallen is een medische behandeling mogelijk, in andere gevallen is chirurgisch ingrijpen noodzakelijk.
1) Problemen gerelateerd aan de moeder
Dystocie gerelateerd aan de moeder komt vaak voor omdat de baarmoeder zich niet samentrekt (uteriene traagheid). Een medische behandeling kan worden geprobeerd maar als deze faalt, is een keizersnede noodzakelijk. Trauma's zoals bekkenbreuken of scheuren van de baarmoeder zijn ook chirurgische indicaties. Soms kan de dierenarts beoordelen dat de teef te vermoeid of te ziek is om een bevalling te doorstaan, die veel energie vereist.
2) Problemen gerelateerd aan de pups
Helaas komt het ook voor dat één of meer foetussen het niet goed doen (men ziet dan een verhoging van hun hartslag). Ze moeten dan heel snel worden verwijderd. Ten slotte kan het in sommige gevallen voorkomen dat een overleden foetus zich in de baarmoeder ontbindt, wat de gezondheid van de moeder in gevaar brengt. Bij een belangrijke infectie kan het gebeuren dat tijdens de keizersnede de baarmoeder moet worden verwijderd.
De noodkeizersnede vindt plaats tijdens de bevalling, terwijl het werk al is begonnen. Het is duidelijk dat de risico's niet hetzelfde zijn als bij een geplande keizersnede, na een normale zwangerschap bij een teef en foetussen in goede gezondheid (het overlevingspercentage is dan vergelijkbaar met dat van een natuurlijke bevalling).
In alle gevallen gaat het om een chirurgische operatie, die nooit lichtvaardig moet worden opgevat. Je moet eraan denken en bewust zijn van de risico's voordat je besluit om je teef te fokken, vooral bij brachycefale rassen. Voor het welzijn van de hond is het belangrijk dat fokkers ook teven selecteren die gemakkelijk kunnen bevallen.
De keizersnede operatie
Bij afwezigheid van complicaties is een keizersnede een vrij snelle operatie. De dierenarts stelt een geëigend anesthesieprotocol op dat de teef zowel kalmeert als de pijn gerelateerd aan de operatie beheert, zonder de gezondheid van de pups in gevaar te brengen. Net als bij mensen kan dit via een ruggenprik.
Deze operatie vereist zorg voor zowel de moeder als voor een soms omvangrijk nest pups. Daarom moet alles zeer georganiseerd worden, en wordt alles van tevoren voorbereid.
Al snel worden de pups geboren en terwijl de dierenarts de wonden hecht en voor de moeder zorgt, moet iemand anders voor de pups zorgen. Afhankelijk van de beschikbaarheid van personeel en de grootte van de dierenkliniek, kan het gebeuren dat de eigenaar wordt gevraagd om te helpen met deze taak. Fokkers hebben vaak de gewoonte om deel te nemen aan de verzorging van de pups. Over het algemeen herstelt de moeder snel, zodat ze haar pups kan zogen en zonder vertraging voor ze kan zorgen.
De zorg voor de pups
Nadat de pups uit hun foetale membranen zijn bevrijd, moet allereerst hun ademhaling ondersteund worden door het vrijmaken van de slijm dat hun neus en mond blokkeert. Hiervoor kan een neuszuiger of gewoon een kleine vochtige doek worden gebruikt.
Vervolgens worden de pups krachtig gewreven met een warme handdoek. Dit dient enerzijds om ze te drogen zodat ze niet afkoelen (en vervangt aldus de tong van de moeder), en anderzijds om ze te stimuleren zodat hun ademhaling sneller op gang komt. Zoals bij mensen wordt de eerste schreeuw nauwlettend in de gaten gehouden, omdat het een teken is van het ontvouwen van de longen en bewijst dat de pasgeborene zijn eerste adem heeft genomen. Bij moeilijkheden kunnen bepaalde medicijnen, onder de tong toegediend, de pup helpen om de ademhaling op gang te krijgen.
Dit alles moet onmiddellijk gebeuren, en bij alle pups tegelijkertijd. Voor een groot nest zijn dus vaak meerdere mensen nodig.
De foetussen worden zorgvuldig onderzocht en eventuele aangeboren afwijkingen worden opgespoord (zoals een gespleten gehemelte, anus atresie).
Indien nodig worden ook behandelingen uitgevoerd op de navelstreng, daarna worden de pups warm gehouden (bijvoorbeeld in een couveuse) in afwachting van het volledig ontwaken van hun moeder. Zodra ze het operatiekwartier verlaat, worden de pups naast haar gelegd en hebben toegang tot de tepel. Een keizersnede kan soms de melkproductie verstoren, maar dit tijdelijke probleem duurt niet langer dan 24 uur. Een vervangende melk kan worden gebruikt; volg het advies van uw dierenarts. In de meeste gevallen wordt het maternaal instinct behouden, en al snel zorgt de moeder spontaan voor haar nest.
Pauline Denoeux
*LEVY X., MIMOUNI P., De keizersnede bij de teef kan gepland worden, la Dépêche vétérinaire n°1072 van 27 maart tot 2 april 2010,
